Jak współpracować z wolontariuszem? – Regionalne Centrum Wolontariatu

Dlaczego warto korzystać z pomocy wolontariusza? Jak współpracować z wolontariuszem?

Poznaj najważniejsze zasady i aspekty prawne.

Współpraca z wolontariuszem krok po kroku

Przeczytaj wpis o tym, dlaczego warto współpracować z wolontariuszami i jak wygląda ta współpraca.

Jak współpracować z wolontariuszem? Aspekty prawne

Poniżej prezentujemy najważniejsze informacje:

Kto może przyjąć wolontariusza?
Kto może zostać wolontariuszem?
Kwalifikacje wolontariusza
Co może robić wolontariusz?
Jak długo trwa wolontariat?
Porozumienie wolontariackie
Obowiązki Korzystającego

Kto może przyjąć wolontariusza?

Organizacją przyjmującą wolontariusza (nazywaną w Ustawie Korzystającym) mogą być następujące jednostki (kliknij, aby powiększyć):

Wolontariat nie może być pełniony w firmie.

Wolontariat na rzecz organizacji międzynarodowych, realizowany na terenie Polski, podlega tym samym regułom.

Jeśli twoja jednostka znajduje się na powyższej liście, ale prowadzi działalność gospodarczą, to również przy tych zadaniach nie może pomagać wolontariusz. Wolontariusz może jednak działać w przypadku działalności odpłatnej pożytku publicznego (Więcej informacji).

Ustawa nie przewiduje udzielania pomocy bezpośrednio osobom prywatnym – taką pomoc wolontariusz może świadczyć jedynie za pomocą organizacji lub instytucji z listy powyżej.

Dowiedz się więcej

Kto może zostać wolontariuszem?

Wolontariusz to osoba fizyczna, która ochoczo i bez wynagrodzenia wykonuje świadczenia na zasadach określonych w ustawie.

Wolontariuszem może być każdy, bez względu na wiek.

Jednak osoba niepełnoletnia nie może zostać wolontariuszem w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych.

Jako organizator wolontariatu, możesz również narzucić kryterium wieku dla przyjmowanych wolontariuszy.

Niepełnoletni wolontariusze

Wolontariusz zawiera porozumienie z podmiotem, w którym będzie działać. Jeśli nie ma 18 lat, zgodnie z polskim prawem, nie może zawrzeć takiej umowy sam.

Jeśli nie ukończył 13. roku życia – umowę w jego imieniu zawiera rodzic lub prawny opiekun.
Jeśli ukończył 13 lat – może zawrzeć umowę samodzielnie, ale musi przedstawić pisemną zgodę rodzica lub prawnego opiekuna. Rodzic lub opiekun może też po podpisać się na umowie obok wolontariusza.

Czytaj więcej

Inni wolontariusze

Wolontariuszami mogą także zostać:

osoby bezrobotne – bezrobotny wolontariusz nie traci prawa do zasiłku, o ile spełnia wymagania urzędu pracy Więcej informacji

obcokrajowcy – wolontariat nie jest umową o pracę, a zatem nie jest wymagane pozwolenie na pracę;
osoby niepełnosprawne – w takim zakresie, na jaki pozwala ich stan zdrowia.

Również członek stowarzyszenia może działać na jego rzecz jako wolontariusz – pod warunkiem zawarcia odpowiedniego porozumienia (wtedy przysługują mu uprawnienia wolontariusza). Oczywiście, te same zadania może wykonywać jako członek stowarzyszenia.

Kwalifikacje wolontariusza

Przyjmując wolontariusza do swojej organizacji, upewnij się, że ma kwalifikacje niezbędne do realizowania zadań w ramach wolontariatu – jeśli wynika to z odrębnych przepisów. Zależy to od rodzaju pracy, a nie od miejsca świadczenia.

Na przykład jeśli wolontariusz nie jest lekarzem, nie może leczyć pacjentów również w ramach wolontariatu. Może jednak pomóc chorym w inny sposób, np. poprzez rozmowy, spędzanie z nimi czasu.

Co może robić wolontariusz?

Nie ma określonego zakresu czynności, które może wykonywać wolontariusz. Zanim jednak zdecydujesz się go przyjąć, określ dokładnie, jakie zadania możesz mu przekazać. Jeśli wolontariusz przyjdzie do Ciebie, a Ty nie zlecisz mu żadnej konkretnej pracy, szybko może się zniechęcić.

Co prawda wolontariusz działa bez wynagrodzenia, ale to nie znaczy, że nie oczekuje niczego w zamian. Nowe wyzwania, zdobycie nowych umiejętności, współpraca z zespołem – to wszystko może sprawić, że wolontariat będzie korzystny dla obu stron. Jeśli wolontariusz nie będzie czuł się włączony w działania Waszej organizacji, może szybko zrezygnować.

Pamiętaj, że również organizacja może skorzystać z wiedzy wolontariusza! Wolontariusz może rzucić nowe spojrzenie na organizowanie zadań czy promocję, może napisać tekst albo zorganizować szkolenie. Dopasuj zadania do umiejętności wolontariusza – dzięki temu rozwinie swój potencjał z korzyścią dla Waszej jednostki.

Nie zapominaj o wspieraniu wolontariusza – udzielaj mu wszelkich informacji niezbędnych do wykonania zadania i odpowiadaj na pytania.

Jedyne, czego wolontariusz nie może robić, to włączać się w obszar działalności gospodarczej, czyli działalności nastawionej na zysk.

Nie powinieneś też zastępować pracowników wolontariuszami. Świadczenia wolontariuszy powinny jedynie uzupełniać zadania wykonywane przez pracowników.

Dowiedz się więcej

Jak długo trwa wolontariat?

Tu nie ma reguły – w zależności od możliwości wolontariusza i potrzeb organizacji, może to być:

wolontariat długoterminowy – trwający kilka miesięcy,
wolontariat krótkoterminowy – który trwa kilka dni lub nawet jeden dzień i jest związany z konkretnym wydarzeniem.

Czy potrzebujecie wolontariusza do pomocy przy konkretnym wydarzeniu? Czy może chcielibyście nawiązać z nim stałą współpracę? Tu już wybór zależy od tego, jakiej pomocy potrzebujecie. Długość trwania wolontariatu warunkuje też sposób zawarcia umowy oraz opłacanie składek na ubezpieczenie od nieszczęśliwych wypadków.

Zakres zadań zależy też od tego, ile czasu wolontariusz jest w stanie poświęcić, ile godzin w tygodniu może poświęcić na wolontariat.

Dowiedz się więcej

Porozumienie wolontariackie

Przed podjęciem pracy wolontariackiej, organizacja zawiera porozumienie z wolontariuszem.

Jeśli wolontariat trwa dłużej niż 30 dni, porozumienie powinno być sporządzone pisemnie.
Jeżeli wolontariat trwa do 30 dni, porozumienie nie musi być zawarte na piśmie. W każdej jednak chwili wolontariusz może zażądać, by organizacja potwierdziła treść porozumienia na piśmie.

Porozumienie powinno zawierać co najmniej elementy:

Jeśli nie zostaną określone przyczyny umożliwiające rozwiązanie umowy, gdy do takiego rozwiązania dojdzie, każda ze stron może dochodzić odszkodowania z tytułu poniesionych szkód.

Czas wolontariatu nie musi być określony dokładnie, ale jeśli jest to zasadne, warto określić np. wymiar godzinowy pracy w tygodniu.

Jeśli w wyniku pracy wolontariusza powstanie dzieło objęte prawami autorskimi, prawa te nie przechodzą na organizację „z automatu”. Wymagane jest zawarcie dodatkowej umowy o przeniesieniu praw autorskich.

Przykładowy wzór porozumienia znajdziesz tutaj.

Porozumienie zobowiązuje wolontariusza do dołożenia należytej staranności przy wykonywaniu zadań, a organizację – do współdziałania w tym zakresie. Jeśli organizacja poniesie szkodę z winy wolontariusza, możesz go zobowiązać do jej naprawienia.

W czasie wolontariatu wolontariuszowi przysługuje ubezpieczenie od nieszczęśliwych wypadków:

jeśli wolontariat trwa do 30 dni, organizacja zawiera umowę z towarzystwem ubezpieczeniowym i opłaca składkę na ubezpieczenie,
jeśli dłużej – jest nim objęty na mocy ustawy; takiego porozumienia nie trzeba zgłaszać do ZUS, z wyjątkiem sytuacji złożenia wniosku o udzielenie wolontariuszowi świadczenia z tytułu wypadku.

(Więcej informacji)

Obowiązki Korzystającego

Korzystający ma obowiązek:

poinformować wolontariusza o jego prawach i obowiązkach;
współdziałać z wolontariuszem w wykonywaniu zadań, tzn. udzielać informacji o wykonywanych zadaniach;
poinformować wolontariusza o ryzyku dla zdrowia i bezpieczeństwa, a także zasadach ochrony przed zagrożeniami (nie jest wymagane szkolenie bhp jak w przypadku pracownika) – warto uzyskać pisemne potwierdzenie wolontariusza, że takie informacje zostały mu przekazane;
zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki wykonywania świadczeń,
pokrywać koszty podróży służbowych i diet (zgodnie z zasadami Kodeksu pracy) – wolontariusz może zrzec się zwrotu tych kosztów, ale tylko na piśmie;
w przypadku wolontariatu trwającego do 30 dni – zapewnić ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków (czyli zawrzeć umowę z towarzystwem ubezpieczeniowym i opłacić składkę);
w przypadku porozumienia wolontariackiego zawartego ustnie – na żądanie wolontariusza potwierdzić treść porozumienia na piśmie;
wystawić zaświadczenie o wykonaniu świadczeń, w tym potwierdzić zakres wykonanych zadań;
dodatkowe wymogi w przypadku delegowania na wolontariat na terenie innego państwa – czytaj więcej.

Możesz dodatkowo:

wydać opinię o wykonanych przez wolontariusza świadczeniach;
pokrywać inne koszty związane z wykonywaniem świadczeń (dotyczy tylko kosztów niezbędnych do wykonania danego zadania) lub koszty szkoleń;
opłacać składkę na ubezpieczenie zdrowotne, jeśli wolontariusz nie jest nim objęty z innego tytułu – Czytaj więcej
zapewnić ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej.

Pamiętaj, że do tych działań nie jesteś zobowiązany. Przed wykonaniem zadania, wyjaśnij wolontariuszowi, jakie koszty i w jakiej wysokości możesz mu zwrócić i jakie dokumenty powinien przedstawić.

Nie musisz kierować wolontariusza na badania lekarskie, chyba że charakter świadczeń tego wymaga.